KARMNIKI I DOMKI DLA PTAKÓW

 

Fragment książki Adama Słodowego "Lubię majsterkować"


Życie każdego człowieka jest zależne nie tylko od otaczających nas urządzeń technicznych, ale przede wszystkim od warunków naturalnych - tzn. czystego powietrza, czystej wody i pięknych lasów. Często jednak słyszymy, że lasy umierają z powodu plagi owadów-szkodników. Nieocenionymi sprzymierzeńcami człowieka w walce ze szkodnikami lasów są właśnie ptaki. Lubimy ptaki nie tylko dlatego, że ładnie śpiewają, ale doceniamy ich pożyteczne działanie polegające na zjadaniu tysięcy owadów-szkodników lasu. Niektóre ptaki zjadają w ciągu dnia tyle owadów, ile wynosi ciężar ptaka. Niestety nadchodzi zima i pora głodu dla ptaków. Śnieg, lód i brak owadów sprawiają, że wiele ptaków ginie. Każdy rozsądny człowiek powinien pomagać ptakom w przetrwaniu zimy. Dla człowieka to drobiazg, zaledwie kruszynki ze stołu, a dla ptaka to może konieczny ratunek przed głodową śmiercią.
Na balkonie, podwórzu lub w ogródku ustawimy w okresie zimy specjalne karmniki dla ptaków. Prosty karmnik zrobimy z butelki o pojemności 1/2 litra:


Rys. 1. Karmnik z butelki

Przycinamy odcinek grubej deski 1 (rys. 1a) o szerokości równej średnicy (grubości) butelki 2. Z paska blaszki - np. taśmy metalowej od opakowania skrzynek - przybijamy obejmę 3 wygiętą w kształcie półkola. Szyjka butelki 2 opiera się na drugiej małej obejmie 4 (rys. 1 b). Należy tak przybić obydwie obejmy 3 i 4 do deski 7 aby obrzeże szyjki butelki było zawieszone o około 7 milimetrów nad poziomą deseczką 5 (rys. 1 c). Wsypane do butelki ziarna (np. nasionka konopi) osuwają się na deskę 5 układając się w kształcie stożka. Ten stożek ziarenek zatrzymuje wysypywanie się dalszej ilości ziarenek z szyjki butelki. Dopiero po zjedzeniu przez ptaki leżących ziarenek następuje samoczynne osuwanie się dalszej ilości karmy. Obserwując z daleka karmnik zauważymy, czy trzeba uzupełnić już wyjedzone ziarnka.
Deseczka 5 powinna być mała, tak aby nie mogły na niej siadać np. gołębie lub kawki. Taki karmnik przeznaczony jest dla małych pożytecznych ptaków, jak np. sikorki. Na krawędzi deseczki 5 dookoła osypującego się "stożka" ziarnek należy przybić okrągłe patyki lub odcinki nieostruganych gałązek 5b (rys. 1c). Te gałązki ułatwiają ptakom przytrzymywanie się pazurkami.
Aby szyjka butelki 2a nie opuściła się zbyt nisko, można z odcinka listewki wyciąć i przybić dodatkowy ogranicznik 5a.
Zrobiony karmnik przyczepimy np. na balkonie lub w zacisznym miejscu w ogródku.
Przed oknem na balkonie możemy zrobić inny karmnik, którego budowę przedstawiono na rys. 2.


Rys. 2. Wiszący karmnik dla sikorek

Na długiej płaskiej listewce 7 (rys. 2b) przybijamy gwoździkami dwie zakrętki 2 i 3 od słoików. Najlepiej zastosować czarne zakrętki słoików lub butelek po atramencie. Wybieramy zakrętki o średnicy około 25 mm. W dnie zakrętek należy najpierw wywiercić otwory, a przez nie przełożyć gwoździki. Poniżej przybitych zakrętek przybijamy kawałki kory 4 i 5. Pod zakrętkami należy do klocków przybić odcinki gałązek (lub inne patyki o średnicy 8 mm) - 6 i 7. Wnętrze zakrętek 2 i 3 wypełniamy szczelnie smalcem, łojem lub innym nie solonym tłuszczem najlepiej zmieszanym z nasionami konopi.
Karmnik zawieszamy pionowo przed oknem, co umożliwi dokonywanie ciekawych obserwacji. Korzystać z niego będą bardzo pożyteczne ptaki, jak sikorka, kowalik, a nawet dzięcioł. Inne ptaki nie potrafią utrzymać się na takim pionowo wiszącym karmniku.


Rys. 3. Prosty karmnik ogrodowy

W ogrodzie lub na podwórzu można ustawić karmnik zbudowany według wzoru przedstawionego na rys. 3. Dwa kawałki cienkiej sklejki lub płyty pilśniowej 7 i 3 (rys. 3a) przybijamy gwoździkami do trójkątnej listewki 2. Grubsza deska 4 jest wsunięta pomiędzy ścianki i przybita gwoździami do dolnych krawędzi dachu 7 i 3. W środku deski 4 jest wywiercony otwór, który służy do zawieszenia karmnika na pionowym słupku 5 (rys. 3b). Cały karmnik daje się obracać dookoła słupka 5, co pozwoli nam na takie jego ustawienie, przy którym wiatr nie będzie wydmuchiwał wyłożonej na desce 4 karmy dla ptaków. Dodatkowo na obrzeżu deski 4 przybijamy okrągłe patyki lub gałązki 4a (rys. 3c).


Rys. 4. Domek-karmnik dla ptaków

Karmniki dla ptaków możemy również zbudować w kształcie domku. Widok takiego domku z boku przedstawiono na rys. 4a. Rysunek 4b wyjaśnia budowę domku w widoku z przodu. Ścianki boczne 1 i 2 można zrobić ze sklejki, natomiast dwie części dachu 3 i 4 wycinamy z deski sosnowej. Podstawa-podłoga 5 powinna być zrobiona z grubej deski (np. świerkowej lub sosnowej). Na krawędziach dna przybijamy dodatkowo cienkie patyki, które zatrzymują karmę. Wymiary klatki są zupełnie dowolne. Karmnika nie należy malować kolorową farbą, lecz lepiej ozdobić kilkoma gałązkami świerku.
Na rys. 4c przedstawiono części składowe całego karmnika.

Oprócz zimowych karmników musimy koniecznie zbudować dla ptaków różnorodne domki lęgowe. Z odpadków desek, które otrzymamy w warsztacie stolarskim, zbudujemy domek półotwarty. 


Rys. 5. Półotwarty domek lęgowy dla ptaków

Taki domek (rys. 5a) zastępuje ptakom dziuplę w drzewie. Poszczególne części, wycięte z desek sosnowych, przedstawiono w perspektywicznym widoku na rys. 5b. Boki 7 i 2 oraz przód 3 i tył 4 zbijamy razem w kształcie otwartego pudełka, a dopiero później dopasujemy od spodu dno 5. Dach 6 powinien być dość duży, aby skutecznie osłaniał otwarte wnętrze od deszczu. Do deski tylnej 4 przykręcimy wkrętami pionową listwę 7, która ułatwi zawieszenie domku na drzewie. Górną i dolną część listwy 7 można przywiązać do drzewa mocnym sznurkiem z tworzywa sztucznego lub grubą nicią nylonową.

Bardzo użyteczne są domki zamknięte (rys. 6a) i budowanie tego rodzaju domków jest specjalnie polecane przez Ligę Ochrony Przyrody.


Rys. 6. Zamknięty domek lęgowy dla ptaków

Wszystkie ścianki i dach domku zrobimy z grubych suchych desek sosnowych. Poszczególne części zbijamy gwoździkami. Przekrój domku w widoku z boku przedstawiono na rys. 6b. W czasie zbijania dachu 3 ze ściankami pionowymi, gwoździe 2 i 4 wbijamy tylko częściowo, tak aby można je było wyjąć. Będzie to praktyczne wtedy, gdy raz w roku odejmiemy dach, aby oczyścić wnętrze domku. Do ścianki tylnej 8 przybijemy od strony zewnętrznej listwę 7, która służy do zawieszenia domku na drzewie. Wewnątrz domku są przybite trójkątne listwy 6 okalające dno 7, oraz patyki 9 ułatwiające ptakom wychodzenie. W ściance przedniej 5 należy wywiercić okrągły otwór-wejście dla ptaków. Należy pamiętać, że dno 7 powinno być wsunięte do wnętrzna ścianek pionowych, aby woda nie podciekała do wnętrza na "podłogę", na której będą siedzieć małe pisklęta.
Dno 7 powinno być kwadratowe. Wymiary całego domku ustalamy według wielkości ptaka, który ma w tym domku mieszkać.
Na rys. 316b oznaczono trzy podstawowe wymiary: wysokość W, szerokość dna D oraz średnicę otworu O. Poniżej podaje się zalecone wymiary tych wielkości.
1. Dla sikorki, pliszek i kowalika: 
W=260 mm, D=130 mm, O=32mm.
2. Dla szpaków, krętogłowa i sikory bogatki: 
W=340 mm, D=150 mm, O=47 mm.
3. Dla dudka, kraski, sowy i pustułki:
W=455 mm, D=198 mm, O=85mm.
Domku nie należy malować, a można jedynie zewnętrzne ścianki powlec brązową bejcą do drewna. 
Uwaga: domek należy przywiązać do drzewa zawsze w ten sposób, aby otwór wlotowy skierowany był w stronę południowo-wschodnią.



 



 www.darmowa-energia.eko.org.pl